اخلاق و تحصیل ملکات فاضله

یک راه وجود دارد و آن عبارت است از : تکرار عمل صالح و مداومت بر آن. البته عملی مناسب با خوی پسندیده ای که قصد ایجاد آن را دارد. ایجاد انگیزه برای عمل توجه به فوائد آن خوی پسندیده است، چه فوائد دنیوی یا فوائد اخروی. منتهی شیوه ی قرآن توجه دادن به فوائد اخروی است. البته این شیوه با شیوه ی ادیان آسمانی سابق یکسان است. قرآن شیوه ی مخصوص به خود هم دارد و آن مبتنی بر توحید خالص است به اینکه بشر بداند ، مملوک خداست و از خود چیزی ندارد. هر چه هست ، از آن خداست.

عشق دنیوی در روایات

 عشق دنیوی عبارت از عشق به غیر خداست، طوری که در مقابل عشق الهی قرار گیرد و مانع یاد خدا شود. چنین عشقی در روایات مورد مذمت قرار گرفته است که اینک برخی از مهم‌ترین آنها در ذیل می‌آید:

* امام علی(ع) فرمود: « خلقت داراً و جعلت فیها مأدبة: مشرباً و مطمعاً و ازواجاً و خدماً و قصوراً و انهاراً و زروعاً و ثماراً ثم أرسلت داعیا یدعو إلیها . فلا الداعی أجابوا ، ولا فیما رغبت رغبوا ، ولا إلى ما شوقت إلیه اشتاقوا . أقبلوا على جیفة افتضحوا بأکلها ، واصطلحوا على حبها، ومن عشق شیئا أعشى بصره، وأمرض قلبه . فهو ینظر بعین غیر صحیحة و یسمع بغیر أذن سمیعة. قد خرقت الشهوات عقله و أماتت الدنیا قلبه و ولهت علیها نفسه و فهو عبد لها و لمن فی یده شیء منها. حیثما زالت زال الیها و حیثما أقبلت أقبل الیها. لاینزجر من الله بزاجر، و لایتعظ منه بواعظ(نهج البلاغة - خطب الامام علی علیه السلام ج 1   ص 211)؛ (خدایا) خانه‌ای را (در آخرت) آفریدی و در آن سفره‌ای پهن کردی که در آن نوشیدنی و خوردنی و همسر و خدمتکار و کاخ‌ها و جوی‌ها و کشت‌زارها و میوه‌هایی است. پس از آن پیامبری را فرستادی تا به آن دعوت کند؛ اما دعوت پیامبر را اجابت نکردند و به آنچه ترغیب کردی، رغبت پیدا نکردند و به آنچه تشویق کردی، شوق پیدا نکردند؛ بلکه به مرداری (یعنی دنیا) روی آوردند که با خوردن آن رسوا شدند و بر دوستی آن دل بسته‌اند. هرکه به چیزی (از دنیا) عاشق شود، چشمش کور می‌شود و دلش بیمار می‌گردد؛ از این رو با چشمی ناسالم می‌بیند و با گوشی ناشنوا می‌شنود. خواهش‌ها عقلش را تباه کرده و دنیا دلش را میرانده و جانش به آن بسته شده است. به همین رو برده آن و کسی است که آن را دارد. از هرجا که آن برود، او هم برود و به هرجا که آن روی بیاورد، او هم روی آورد. از هیچ بیم‌دهنده از جانب خدا بیم پیدا نمی‌کند و از هیچ پنددهند‌ه‌ای از جانب او پند نمی‌پذیرد.